कबिता

सिम्माको नाउमा एउटा चिठ्ठी

-ईन्द्र नारथुंगे
तुवालोको खास्टो ओढेर
सधै गजधम्म बस्ने निनाम्ना
एक्कासी आधा उधारिएर देखेर म
अलिकति परिबर्तन भएको छु सिम्मा
सायद
उज्यालोको क्यान्भासमा
प्रतिबिम्ब उतार्न थालेको छु
तिम्रो र मेरो
चौबन्दीको तुनामा तिमीले भिर्ने त्यो बिनायो
म पनि बजाउन चाहान्छु आज
सिम्मा
भाका तिम्रै भए पनि
शब्द मेरो हुनेछ त्यहा
आमाले सुनाउने मुलखाबोको कथा
नक्छुङले फलाक्ने मुन्धुमहरु
थिबिया चरीले बोहोरीको रुखमा बसेर कराउने
बिरही स्वर
मेरो शब्द भित्र पक्कै हुने छैनन्
बिश्वास गर सिम्मा
मेरो गीत तुवालो हटेको निनाम्ना जस्तै
सागर पोतिएको हुनेछ
निराकार निरामय निराबृत
निरालस्य निरापद निराकुल।।
जहा हामी घाम सङ्ग सङ्गै उदाउनेछौ
घाम सङ्ग सङ्गै अस्ताउनेछौ

सिम्मा
हामीले धेरै पूज्यौ दायलुङलाई
र
थकाइ मेट्न वालाखा पुग्यौ।
साकेलामा नाच्यौ अनगिनि सिलीहरु
हुनसक्छ
खर्क भरि बुकी फूल्दा
रहरहरु फूले होलान् तिम्रो र मेरो
तर एक दिन
गोठालाको खस्रो हातले निमोठियौ र
दर्शनढुङ्गामा चकमकको ठ्याक्क सङ्गै बल्यौ झुलो बनेर
हो
निनाम्ना उघ्रिएको बेला
मन् उघार्नु पर्छ अब ।
के छैन हामी सङ्ग
सब थोक छ
पुर्खाको बिरासत
तोयामा खिमायाको तान
र घुर्‍यानमा सिस्नुको झाडी लुटिएको छैन अझै
यति हो
अरुको सुरक्षार्थ बुट बजार्दा-बजार्दा दिमाग भुत्तिएको छ
अरुको मनहरुको मान राख्दा-राख्दै सपना लुटिएको छ
त्यसैले त सिम्मा
साकेला गीतको भाकाहरुमा
म नया शब्दहरु थप्दै छु
सेल्मे र ट्याम्के हाराहार
अधिकार सबैको बराबर
सै सैला हो हुर्रा हा हा .....

सिम्मा
निनाम्ना उघ्रिएको बेला
सङ्घार नाघेर निस्कनु पर्छ आगनमा
पाखा भरि राताम्य फुलेका गुरासहरु सङ्गै
हामी लिम्चिङबुङ दाजिनु पर्छ
भत्काएर सस्कारहरुका पर्खालहरु
ढलाएर शासकका शालिकहरु
च्यातेर नाटकका पर्दाहरु रोकेर
निरन्तरताका गतिहरु
एउटा नया बिहानीको शङ्खघोष गर्नु पर्छ
सबैले छुन सक्ने
सबैको हुन सक्ने
त्यो बिहान्
बादल फाटेको निनाम्ना जस्तै
सागर पोतिएको हुनेछ
निराकार निरामय निराबृत
निरालस्य निरापद निराकुल
जहा हामी
घाम संग संगै उदाउनेछौ
घाम संग संगै अस्ताउनेछौ ।

-ईन्द्राणीपोखरी , खोटांग

कबितामा प्रयुक्त किरात चाम्लिङ राई भाषाका शब्द र मिथकको अर्थ
सिम्मा - कान्छी छोरी
निनाम्ना - आकाश
लिम्चिङबुङ - लेकमा फुल्ने एक प्रकारको फूल
वालाखा - पानी भर्ने पधेरो किरात राईका बिजुवाहरुले मुन्धुम फलाक्दै पहिलो पल्ट बिसाउने ठाउँ
मुन्धुम - किरातहरुको धर्म शास्त्र
तोयामा खियामा - एक किरात लोक कथा भित्रका किराती दिदी बहिनी छोरीचेली
साकेला - किरात राईहरुको जमिन खोस्रेर निकाल्ने अण्डा आकारको ढुङ्गा जुन ढुङ्गाको रङ हेरेर शुभ अशुभ छुट्याईने गरिन्छ , साकेला नाच
सिली - साकेला नाच्ने बिधी
दायलुङ् - चुल्हा अगेना
नक्छुङ - किरात राई जातीको बिजुवा
मुलखाबोको कथा - किरात राईहरुमा प्रचलित एक मिथक
थिबिया - चरा र बोहरीको रुख किरात राईहरुमा प्रचलित एक मिथक
सेहेतल - बितल परेर मृत्यु भएकाहरुको आत्मा जस्ले बाच्नेहरुलाई दु:ख दिन्छ भन्ने भनाइ छ ।