संस्मरण

पेम्वागुरु अब संझनामा मात्र रहनुभयो

-जाङ्बु शेर्पा
मध्यरातमा मजदुरी जीवनबाट लखतरान भएर म युद्धमा हारेको सिपाही जस्तै लुखुर्र-लुखुर्र फर्किरहेको थिएँ । खल्तिमा रहेको मोवाइल अचानक भाइव्रेटकोधुनमा उफि्रन थाल्यो । को होला भनेर यसो हेरें कोलोराडोबाट मित्र सोनामको फोन रहेछ । सदाभन्दा उनको आवाजको कम्पन पृथक थियो । उनी लगतार त्यहि आवाजको धुनमै भन्दै थिएँ थाहा पायौ ? बुढा गुरुजी बित्नुभयो रे ।

भुवाँदर स्विटर । लाहुरे छालाको बुट । नाइलनको कमिज । नाइलनकै पाइण्ट शौम्य मुहार । सरलताको जीवन । यस्तै यस्तै रुपमा प्रकट हुने नौ लेखजस्तो ठिङ्ग उभिएको त्यो पेम्वा सरको स्वरुप नयन अगाडी फनफनी नाँच्न थाले ।

पलभरमै म शून्य भएँ । उनको आवाजको कम्पनलाई अन्दाज गरेरै मैले लख काटिसकेको थिएँ कुनै अनिष्ट घटना पो घ्टयो की । कुराको मेसोलाई वीट मारेर म स्तव्धताको मुडमा एकैछिन गमिरहें । उर्फ ! मृत्यु । कस्तो अदृश्य ? तर एक दिन सवैले धर्तीको कुनाबाट हिंड्नैपर्छ यसरी चित्तमा अडिए म ।

मित्र सोनाम आवाज कानमा गुञ्जिरहयो । पेम्वा सर त खस्नु भयो रे ! झण्डै दुइ वर्ष एक अन्तर्वार्ताको सिलसिलामा मेरो भेट भएको थियो । उ मेरो मनको अड्कल भन्थ्यो अझै पेम्वा सर थप बीस वर्ष बाँच्नेछ । दुर्भाग्यबस मेरो अड्कलले मृत्यू सामू पराजीत भयो ।

उदासिले रेटेको मन एकैछिन फेरि गमें । यो धर्तीभन्दा टाढिसकेका पेम्वा सरलाई अब मैले भेट्न नपाउने भो । अर्थात यो धर्तीको कुनै कुनामा पेम्वा सरलाई चाहेर पनि भेट्न पाउने छैन । सायदै मृत्यूको परिभाषा नै यहि पो हो कि मनभित्र उम्लिदै थियो ।

समय मध्यरात भएर लम्कदैछ । सारा जगत नै अँध्यारो । त्यसमाथि पेम्वा गुरुजीको मृत्यूले थकित यो जड शरिरलाइ झनै कालो वनाइदियो ।

मनका आँखाले अतीततिर फर्केर हेर्दा त्यो खुम्वू एउटा ढुङ्गे पाखा न थियो । जताततै छेकिएको अँध्यारो । टन्टलापूर घाममा पनि उहि छायाँ । माथि नियाले मात्र निलो आकाश । तल पाखा धर्ती । चेतनाको विउ त छदै थिएन । त्यस्तो चेतनाहिन वादलभित्र पेम्वा सर ज्ञानको एक गह्रौं झोला बोकेर प्रवेश गरेका थिए ।
पेम्वा सरको खुम्वू यात्र नि अनौठो छ । हिलारीले चोमोलेङ्मो आरोहण गरि धर्ती नै हल्लाइरहेको बेला उनै हिलारी बाजेको विश्वासीको रुपमा दार्जीलिङबाट अक्करे भिरहरु छिचोल्दै चौरी चर्ने चौंरिखर्कमा उनको अवतरण भएको थियो । पेम्वा गुरु यसलाई खुम्वू आगमनको मिठो संयोगको रुपमा ठान्थें ।

त्यस्ता, चौंरी चर्ने खर्कहरुलाई निखन्दै चेतनाको टहरो उनै पेम्वा सरले गरेका थिए । टहरो नहुँदा कहिले जाडो याममा न्यानो चौरमा र गर्मीमा रुखको छाँयामा सितलता ताप्दै शैक्षिक जागरण गरे. । विद्यार्थीलाई आकर्षण गर्न विभिन्न प्याकेज लिएर घरदैलो नै गर्थे । पढाउनको निम्ति उनले शिष्य वटुल्न प्रहरीसम्म पनि गुहारे । यस्तैयस्तै संघर्षले खुम्वुमा चेतनाको विउ र्छर्ने सम्भवत पेम्वा गुरु एकला हुन । यसरी नै उनले खुम्वमा कखग र एवीसी को लहर चलाएका थिए ।
उनको आगमनले वास्वमा शिष्यमा मात्र नभएर गाउमै पनि नयाँनयाँ कार्यकलाहरु भित्रिए । सामाजिक सत्सङ्गका नयाँ ढोकाहरु उगारे ।
लगनशीलता र इमान्दारिता, अनुशसान पेम्वा गुरुको अर्को पाटो हो । हुन त खुम्वूको शिक्षाको निम्ति कति गए कति आए खमसै गन्ति नै थिएन तर पेम्वा गुरु भने सदा आफ्नै भावनामा त्यहि अडिग हुँदै शैक्षिक अखडा निर्माण गरेरै छाडे । यसैमा उनी बाँचिरहे । बाँचिरहनेछ ।
जीवन आधा भन्दा बढि घामछायामा चौंरीखर्कको महेन्द्र ज्योति मा.बि .मा विताएको पेम्वा सर वास्तवमा एउटा अटल हिमाल भएर वाँचेको छ । हो, पेम्वा सरको अर्का नाम हिमाल हो । जो कहिल्यै ढुलमुले भएर ढल्ने छैन । वरु एक प्रिय मार्गदर्शक भएर वाँचिरहनेछ ।
विखण्डनकारी, चाकारी, चाकरी, चाप्लुसी, चाटुका र दलालले मात्र चर्चा । चोर फटाहहरुको मात्र चर्चा । पजेरो राजनीति गर्नेहरुको मात्रै चर्चा र मानसम्मान पाउने नेपाल खाल्डोमा विचार पेम्वासरहरु जस्ता शिष्ट सरलता र स्वभमिानी के नै पो खाँचो छ र ?
तर पनि त्यत्रो सेवाभावको दौडानमा पेम्वा सर कहिल्यै सम्मानको भोको भएनन । वरु कामको भोको वनेर अघि वढिरहे । यतीखेर श्रद्धा र शोकको मसीले यी हरफहरु लेखिरहदा मेरो मनको पत्रभित्र पेम्वाको त्यो स्वरुप प्रकट भइरहेको छ । एउटा प्रेरणादायी स्मृतीको लहरको रुपमा पेम्वा सर मेरो मनमा रहिरहनेछ ।

उनद्धारा दिएका प्रेरणा वचनका चाङहरु मेरो जिवन पथमा गुरुवचनको रुपमा लागू भइरहनेछ । अन्तमा मेरो प्रेमिथियस, असल गुरु, असल प्रणेता, मेरो मनको हिमाल पेम्वा सर मेरो सानो हृदयमा एक अजम्वरी गुरु मित्रको रुपमा रहनेछ अनि रहिरहनेछ ।


-क्यालिफोर्निया, अमेरिका