कथा

रहस्यमय पलायन

-मालिकराम राई
दुधकोशी अविरल बगिरहेकी थिई, स्वाss स्वाss । चार दिनदेखि लगातार पानी परिरहेको थियो, झर झर । चारोको अभावले होला त्यसैको खोजीको धुनमा नदी वारिपारिका चराचुरुङ्गीहरु कराइरहेका थिए, चिरबिर चिरबिर । पारिपट्टिको जंगलको ओढारमा बाघ गर्जिरहेको थियो, घ्वार्र घ्वार्र । मज्जाले चर्न नपाएर होला भेडाबाख्राहरु कराइरहेका थिए, म्या म्या, भ्या भ्या । मेघ गर्जिरहेको थियो, गुडुङ्गडुङ्ग गुडुङ्गडुङ्ग । बिजुली चम्किरहेको थियो, झिलिक झिलिक । साँझको दश बजेको थियो, कनके राँकोको उज्यालोमा मनमा अनेकौं तर्कना गर्दै कोशी गडतीरतिर लाग्यो । वारिपारिकाहरु पनि राँकाको उज्यालो फैलाउँदै ऊ झरेतिरै झरेका देखिन्थे । कनकेले पहिल्यै थापेको बल्छी हेर्न थाल्यो । बल्छीमा नभन्दै ठूल्ठूला र धेरैनै माछा परेको थियो । उसले ढडिया हेर्यो । त्यसभित्र पनि निकै माछा थिए । नक्कली कुरमा हात हाल्यो । त्यहाँ त्यति माछा थिएन । उसले अलि पछि खोल्ने विचार गर्यो । उसले बल्छीमा परेका माछा हेर्र्दै मनमनै बोल्यो,- “यो बेचेपछि पचास साठी त हुँदो हो । अरु एक डेढ सय थप्यो भने त मलाई विदेश जान पुग्दो हो । यै माछा मारेर त जीवन कसरी बिताउनु होला ! विदेश लागे केही त गर्न सकिन्छ कि !”
कनके खुशी मनले घर फक्र्यो । थोरै माछा र माछाको लोहासँग ढिँडो खाएर सुत्यो । आज ऊ मज्जाले निदायो । मीठो सपना देख्यो । भारत या भुटान कहाँ हो उसलाई एकिन भएन कुनैे एउटा शहरमा ऊ एउटा रम व्यापारी थियो । उसको रमको भट्टीपसल ठूलो थियो जहाँ नेपालीसहित अनन्य जाति पनि रम पिउन आउथे जान्थे । ठूलाठूला व्यापारी उसका साथी थिए । त्यही व्यापारको जादूले गर्दा उसले एउटी सुन्दरिसँग बिहे गर्यो जसले गर्दा उसको जीवन झन सुखमय र आनन्दको भयो । जब आमाले पानी छम्काउदै उठाइन् त्यो सपना थियो । बिहानको उज्यालो भइसकेको थियो । हतार हतार ढडिया, बल्छी र जाल बोकेर ऊ कोशीतिर लाग्यो । हिजो थापेको ढडिया हेर्यो । केही माछा थिए । कुरुवा बार्यो, ढडिया थाप्यो । अनि जाल हान्न थाल्यो । आज उसले जालमा निकै माछा पार्यो । सँधैभन्दा निकै खुशी देखियो ऊ । एक हप्तामा उसले दुइ सय बनायो । त्यसपछि ऊ दुइ जना साथीहरुसँग भागेर विदेश लाग्यो ।
उसले पर्देशको नाममा माछा बेच्न, नुन तेल, लताकपडा लिन त्यहीँ बेल्टार, गाईघाट, कटारीसम्म गएको थियो । अरु ठाउँ त उसले सुनेको मात्र थियो । उनीहरु फत्तेपुरबाट बसमा चढेर धरान पुगे । धरान देखेर ऊ छक्क पर्यो, चारैतिर जताततै घरैघर । पुरानो बजार, नयाँ बजार, रत्नचोक, देशी लाइन, घोपा क्याम्प देख्यो, ऊ उसै उसै खुशी भयो । ब्रिटिश क्याम्प देखेर उसलाई पनि लाहुरे हुन मन लाग्यो । मनमनै बोल्यो,- “लाहुरे हुन पाए त मालामाल भइन्थ्यो । तर आफ्नो त भाग्य नै छैन । फेरि आफ्नो मान्छे पनि त चाहियो । यो संसार स्वार्थले चलेको छ । आफ्नो मान्छे नहेरेर अरुलाई हेर्र्ने चलन छैन ।” दुइ दिन धरान बसेर ठाउँ चिन्ने एक जना भेगारी मानिससँग उनीहरु झिलझिले पुगे । धान काट्ने, खेतबारी जोत्ने काम पाए उनीहरुले । महिना दिनजति बसेर उनीहरु भारततिर लागे । प्रथमतः उनीहरु सिलिगुडी पुगे । तीनै जना नयाँ थिए, कतै कोही चिनेका थिएनन् । अचानक एउटा नेपालीले उनीहरुलाई भेट्यो । ऊ चाल्सा मालबजार छेउबाट काम गर्ने मान्छे खोज्न आएको रहेछ । के खोज्छस् कानो - आखो, भनेझैँ भयो उनीहरुलाई । उनीहरु त्यहीँ मान्छेसँग उता लागे । एक हप्ताको खर्च लिएर उनीहरु जंगल पसे जहाँ जंगल फाडिन्दै थियो । जंगलभरि अन्य नेपालीहरु थिए । कोही भरखर आएका, कोही धेरै आगाडि आएका । उनीहरु आउनुमा अरुलाई कुनै अनौठो थिएन । किनभने उनीहरुजस्तै नेपालीहरुको आवत जावत भइरहन्थ्यो त्यहाँ । भोलिपल्टदेखि उनीहरुले काम गर्न थाले । ठूला-ठूला रुखलाई विविध काममा लगाउने उद्धेश्यले आराले गिंडेर गाडीमा लगिन्थ्यो । रुखका हाँगा र सानातिना बिरुवाहरु दाउरा -चैली)को रुपमा काट्नु पथ्र्यो । चार चार फिट लम्बाइ चौडाइको थुप्रो बनाउनु पथ्र्यो जसलाई पील भनिन्थ्यो । पीलको हिसाबले पारिश्रमिक दिइन्थ्यो । कसले कति पील काट्यो, कसले कति ऋण लियो, कसले कति पाउने भयो, कसलाई कति ऋण छिचोल्नु बाँकी भयो आदिको हिसाब किताब महिनाको अन्तमा हुन्थ्यो । कनकेले निकै परिश्रमले काम गर्यो । तैपनि उसले पहिलो महिनामा ऋण तिर्न सकेन । अर्को महिना अझ निकै दुःख गर्यो कनकेले । बल्ल तल्ल उसले दश रुपियाँ पाउने भएछ । त्यहीँ दश रुपियाँ लिएर सँगैको साथीहरुलाई छाडेर उसको बाबु सुरवीरले सँधै भनिरहेको सुक्टी भुटान सोध्दै पुग्यो, ऊ ।
भारत र भुटानको सिमानाको यो बजार त्यति ठूलो थिएन । तर नेपालीहरुको बस्ती ठूलो थियो । सरकारी कार्यालयका कर्मचारी, पुलिस, सेना, शिक्षक सबै लाप्चे -भोटे)हरु थिए, साधारण नागरिक अत्यधिक नेपाली थिए । होटेल, रेष्टुरेण्ट, डिष्ट्रिलरी -भट्टी), पसल आदि धेरै जसो नेपाली कै थिए । कनके केही दिन त्यहीँ बस्तीभित्र हरायो । यता उता काम खोज्यो । बल्ल बल्ल एउटा होटेलमा उसले काम पायो । गाउँघरबाट आएको केटो काम गर्न फुर्तिलो थियोे । होटेलवालाले उसको कामलाई मन परायो । हट्टा कट्टा, फुर्तिलो केटोलाई अरुले पनि मन पराए । सबैसँग चाँडै परिचित भयो ऊ । रुपमा पनि एकदमै हिस्सि परेको थियो, ऊ । त्यहाँको हावापानी, रहनसहन, लवाइखुवाले अझ सुन्दर देखियो, ऊ । उसको सुन्दरतामा धेरै केटीहरु आकषिर्त भए । जसमा त्यै होटेलवालाकी भान्जी उर्मिलाले पनि उसलाई मन पर्राई । उर्मिला पनि निकै सुन्दर थिई । जसले गर्दा कनकेको मन पनि पग्लँदै गयो । उनीहरु कहिले दाउराको बहाना बनाउँदै वनजंगल जान थाले, कहिले फिल्म हेर्न चित्रघर । रहँदा बस्दा ती दुइ एकदमै नजिक भए । दुवैले एक अर्कालाई माया, प्रेम गर्न थाले । हुँदा हुँदा उनीहरुको मायाको डोरी कसिलो हुँदै गयो ।
उर्मिला पाँच वर्षी हुँदा बाबु नेपाल फर्केको थियो । उनीहरुलाई भेट्न एक पटक आएपछि कहिल्यै आएन, ऊ । पहिला उनका बाबु भारतको बिरपाडा बस्थ्यो । आमा सुक्टी भुटान । बिरपाडाका सुन्दरे कान्छा भनेपछि सुक्टीसम्मका सबैले चिन्थे । खाइलाग्दा, हिस्सि परेको केटो देखेर धेरै केटीहरु सुन्दरे कान्छासँग आकषिर्त हुन्थे । उर्मिलाकी आमा पनि सुक्टी भुटानका राम्रा केटीहरुमध्ये एक थिई । धेरै केटाहरु झुमिन्थे, उर्मिलाकी आमा सुन्तलीसँग । त्यसमध्ये सुन्दरे कान्छाले नै उसको मन तान्न सक्यो । दुवैमा माया प्रिती बस्यो, अनि बिहे भयो । वर्षदिनमै उर्मिला जन्मी । छोरोको रहरमा डेढ वर्षो अन्तरमा अर्की छोरी प्रमिला जन्मी । सुन्दरे कान्छाको आफ्नो जग्गा थिएन । उसले अरुको जग्गा कमाउथ्यो । परिवार ठूलो भयो, खान पुग्न छाड्यो । गरिबीले सताउन थाल्यो । लोग्ने स्वास्नीको झगडा हुन थाल्यो । मानसिक तनाव र दुःखले गर्दा ‘विनाश काले विपरितम् बुद्धि’ भनेझैँ सुन्दरे कान्छा कुलततिर लाग्न थाल्यो जसले गर्दा घर झगडा चर्कन थाल्यो । त्यहाँ बस्न गाह्रो भयो । मधेशमा सुकुम्बासी जग्गा पाइन्छ भन्ने सुनेर उनीहरु नेपालको पथ्री आएर बस्न थाले । त्यहाँ पनि उनीहरुले सोचेजस्तो कुनै प्रगति भएन । केही नलागेपछि जन्मथलोको आफ्नो अंश लिने बहनामा सुन्दरे कान्छा पहाड निक्लियो । चाँडै फर्केर आउँछु भनेर गएको सुन्दरे कान्छा निकै पछिसम्म फर्केर आएन । निकै लामो समयसम्म उसको आउने प्रतीक्षामा बस्दा पनि लोग्ने नआएपछि सुन्तली दुइ छोरीहरु लिएर सुक्टी भुटानतिर लागी ।
केही वर्षछि एक पटक सुन्दरे कान्छा निक्लिएको थियो, सुक्टी । सुन्दरे कान्छाले धोका, दुःख दिएकोले सुन्तलीले उसलाई वास्तै गरिन । बरु अपमान र बेइज्जत गरेर उसलाई फर्काइ दिई । दुःखमा साथ नदिने लोग्नेसँग बस्नु उसलाई उचित लागेन । त्यसैले उसले सुन्दरे कान्छालाई सँधैलाई त्यागी पोइला गई । उर्मिला र प्रमिला मामाघर बस्न थाले । मामाले दुवै भान्जीलाई जोङ्खा स्कूलमा पढाए किनकि भुटानमा त्यसबेला नेपाली पढाउने स्कूल थिएन । मामाले भान्जीहरुलाई आफ्नै छोराछोरीजस्तै गरेर हुर्काए । उनीहरु कुनै अभाव र दुःखविहीन हलक्क बढे । उनीहरु आमा जस्तै सुन्दर भए । तर उर्मिला नोकर जस्तो केटा कनकेसँग लागिसकेकी थिई । ऊ कनकेभन्दा अर्को केटा नहेर्र्ने भइसकेकी थिई । उनीहरु दुवै एक अर्कोबाट अलग हुन नसक्ने स्थितिमा पुगिसकेका थिए । उनीहरुले भागेर जाने निश्चय गरिसकेका थिए । त्यो सुनेर उसकी बहिनी र साथीहरुले उसलाई धेरै सम्झाए । बहिनी प्रमिलाले,- “बाबु भने पनि आमा भने पनि मामा नै हुन् हाम्रा संरक्षक । कमसे कम एक पटक सल्लाह र अनुमति मागेर बिहे गर्” भनेर सम्झाई । कति साथीहरुले,- “जस्तै भए पनि जन्म दिने आमा हो एक पटक भेटेर सोधेर मात्र बिहे गर” भने । तर उर्मिलाले कसैको कुरो सुनिन । ती दुइ लापत्ता भए सुक्टीबाट । सबैतिर हल्ला भयो कि जयनेपाल रेष्टुरेण्ट एण्ड होटेलकी भान्जी उर्मिला, होटेलको भाँडा माझने केटा कनकेसँग भागी । यो घटना सुनेर सबै छक्क परे ।
कनके र उर्मिला धरान आए । कनकेले बिहेको लागि भनेर त्यहाँ एउटा औंठी, एउटा साडी, एउटा ब्वाउज, एउटा च्यादर, दुइ जोर पुरुष महिला जुत्ता, एक बट्टा सिन्दूर, एउटा ऐना, एक जोर दौरासूरुवाल, एउटा कोट, एउटा मखलर किन्यो । बाबुलाई दौरासुरुवाल, आमालाई लुङ्गी, चोली, भाइबहिनीलाई एक एक सरो लुगा पनि किन्यो । दुइ तीन दिन धरान बसेर लागे घरतिर ।
त्यो ठाउँको नाम खयरवास थियो । दुधकोशीको गडतीरमा रहेको यो ठाउँबाट माथि अलि ठूलो गाउँ या बस्ती थियो । त्यहाँका गाउँलेहरु माछा मारी जीवन गुजार्थे । वर्षायाममा जति हिउँदमा आम्दानी हुदैनथ्यो जसले गर्दा यी गाउँले हिउँदमा निकै दुःखी हुन्थे । वषर्ा याममा त यी गाउँलेहरुले लगभग अठाह्र घण्टा पानीमै बिताउने गर्थे किनकि यो बेला माछा बढी मार्न सक्थे उनीहरुले । धमिलो पानीले गर्दा माछाहरु बिचल्ली हुन्थे, संकटमा पर्थे । लेउ जति पानीले बगाइलाने हुँदा खानेकुरोको अभाव हुन्थ्यो । त्यहीँबेला बच्चा काढ्ने समय पनि हुन्थ्यो । तदनुरुप खाना र बच्चा काढ्ने उचित ठाउँको खोजीमा पानीमाथि बहँदै नदीको माथिमाथि पुग्थे माछाहरु । चाराको खोजी गर्न या धमिलोबाट बच्न छेउछाउ लाग्दा ती बिचरा माछाहरु जालहारीको जालमा र बल्छीमा पर्थे जसले गर्दा गाउँलेहरुले निकै माछा मार्न सक्थे । मारेको माछा गाइघाट, बेल्टार, लाहान, फत्तेपुर, धरान, बिराटनगर, काठमाण्डू लगी बेच्थे र लुगाफाटा, नुनतेल, चामल आदि आवश्यकीय सामग्री लिएर आउँथे ।
यहाँको बासिन्दाकोे लागि हिउँद अभिशाप थियो । साँच्चै, मृत्युशय्याको कालखण्ड थियो, हिउँद । कपडा प्रशस्त नभएको र पातलो एक सरो लुगाले जीवन बिताउनु परेको कारण मरेर बाँच्नु यहाँको बासिन्दाको बाध्यता थियो ।
यहीँ जीवन जिउन उर्मिला यो गाउँ आई । प्रवास पनि कष्टकर नै थियो तर त्योभन्दा पनि अझ कष्टकर जीवन बिताउन उर्मिला यहाँ आइपुगेकी थिई । सायद, उसले यो जीवनको कल्पना पनि गरेकी थिइन । चारैतिर आँखा लाउँथी । पारिपट्ट िजंगल थियो, तल नदी बगिरहेको थियो, तलमाथि कोशीको गडतीर मात्र देखिन्थ्यो । घर भन्नु मात्रको थियो । टाट्नाले बारिएको, फुसको छाना भएको छाप्रो, आकाश छ्याङ्गै देखिन्थ्यो । मनै भर‹ हुन्थ्यो, मन उकुस मुकुस भएर आउँथ्यो । त्यस्ती शहरकी केटी उर्मिला कोशीको गडतीरको टाट्नाले बारेको घरमा बस्न थाली । कहीँ कहीँ एक दुइ घर फाट्टफुट्ट देखिन्थे । तल स्वा˜˜˜ स्वा˜˜˜ कोशी सुसाइरहन्थ्यो, निरन्तर । ह्वाङ्ग परेको घरमा खानेकुरो केही थिएन । सम्पतिको नाममा माछा मार्ने एउटा जाली पर तलामाथि झुण्ड्याइएको थियो । माछा राख्ने दुइ वटा भुने, केही बल्छीको टाँगा र धागाहरु, माछा मार्ने दुइ तीन वटा ढडिया घरको खम्बामा झुण्ड्याइएका थिए । पानी भर्ने माटाका दुइ वटा गाग्रा र आठ दश वटा बाँसका ढुग्राहरु पनि अर्को खम्बामा झुण्ड्याइएका थिए जसमा केही पानीले भरिएका पनि थिए । ध्वाँसोले पर्ूण्ातः कालो भइसकेको पुग नपुग दश झुत्ता मकै अगेनामाथि झुण्ड्याइएका थिए । लुतोले मर्न लागेको एउटा कुकुर थियो । त्यो सँधै डल्ला परेर कनिन्दै पर लडिरहेको हुन्थ्यो । कालो एउटा बिरालो स्याम्टा पेट लिएर मानिसको नजिक म्याउ म्याउ गर्दै घुमिरहेको हुन्थ्यो । घर पछाडि एउटा रोगी गाईको बाच्छा थियो, जो अलि परको घाँस खान लम्किरहेको हुन्थ्यो । तल करेसामा एउटा सुँगुरको पाठो खानेकुरोको खोजीमा माटो उधिन्दै गरेको हुन्थ्यो ।यता बिहान बेलुकी कनके बाबुको बींडो थाम्न जाल लिएर कोशी झथ्र्यो । केही माछा लिएर आउँथ्यो र तेल र मसलाविनाको तरकारीसँग ढिँडो खान्थे, ती परिवारले । केही दिन त उर्मिलाले ढिँडो निल्नै सकिन । अलि पछिदेखि अलि अलि निल्न थाली । तर उसलाई यो तन्नाम दुःख देखेर साह्रै दुःख लाग्यो । कनकेसँग दुःखमा साथ दिने वाचा फिर्ता लिउँझै लाग्थ्यो, उसलाई । तर भाग्यलाई दोष दिदै दिन बिताउथी । नौलो ठाउँ, नौलो परिवेश, नौलो जीवनदेखि ऊ स्वभावैले उदास, निराश थिई । विगतको सुखदुःख सम्झेर एक पटक मनलाई राम्ररी रुवाउँथी । उसलाई माथि डाँडामा निक्लेर डाको छोडेर रुन मन लाग्थ्यो । तर पनि मन बाँधेर बसेकी थिई ।उनीहरुको जोडी देखेर कनकेकी आमा एक पटक औधि खुशी भई । सुरवीर मेलाबाट फर्केपछि उनीहरुको बिहे गराइदिने विचारले एक दिन ऊ माथि गाउँ निक्ली । सबै दाजुभाइ र आफन्तहरुलाई निम्ता दिंदै भनी,- “कनकेले बुहारी लिएर आए छ । उसको बाबु मेला मानिवरि यो आइतवारसम्ममा आइपुग्छ होला । यसो बुहारीलाई चुल्होमा देखाउनु, दाजुभाइ, आफन्तलाई चिनाउनु पर्यो भन्ने विचार छ । त्यसैले सोमवार बिहानै सबैले झरिदिनु पर्यो है । दुःख सुख हाम्रै हो ।” सबैले स्वीकृति दिए ।
त्यसबेला सुरवीर माछा लिएर गाइघाट मेला भर्न गएको थियो । त्रिबेणी मेला भरेर ऊ घर फर्कियो । गाउँ हुँदै आउनु पर्ने भएकोले गाउँलेहरुबाट सबै कुरो थाहा पायो उसले । छोरोले बुहारी लिएर आएको छ भन्ने खबर सुनेपछि ऊ औधि खुशी भयो । उसको मन उसै उसै रमायो । उसको पुल्कित मन हतारियो घर पुग्न । “भोलि बिहानै सबै भेला हुनर्ुपर्छ है” सबैलाई भन्दै दगुर्यो ओह्रालो सुरवीर । ऊ ओरालो लाग्दा साँझ पर्न लागेको थियो । त्यस्तै आकाशमा कालो बादल मडारिरहेको थियो । त्यसभन्दा अगाडि पनि बेला बेला अविरल वषर्ा भइरहेको थियो । ससाना खोलाहरु पनि उर्लेर उपद्रो मच्चाइरहेका थिए । दुधकोशीको हरियो पानी बाढी पहिरोले कालोे देखिन्थ्यो । माछा मात्रै त के पशुपञ्छी पनि बिल्लीबाठ भएका थिए, त्यो भीषण वषर्ाले । चराहरुको रोदन, क्रन्दन, बाघको गर्जाइ, स्याल कुकुरको भुकाइ, हाप्सिलो र लाटोकेसेरोको कराइले मानसिकरुपमा गाउँघर झन दुःखमय र आतङकमय लागेको थियो । बाढी पहिरोले ठाउँ ठाउँको गाउँ बगेको थियो । पानी रहेको केही दिन मात्र भएको थियो । तर त्यस दिनको मौसमको लक्षण ठूलै वषर्ा हुने देखिन्थ्यो । उसले झन झन चाँडो पाइला चाल्दै गयो ।
पानी परिसकेको थियो ऊ घर पुग्दा । कनके र एउटी सुन्दरी छिल्लिदै बसिरहेका थिए । उसले उनीहरुलाई हेर्यो । उसको अतीत मानसपटलमा आयो । उसले बिहे गर्दा ऊ पनि कनकेजस्तै सुन्दर थियो । उसकी दुलही पनि त्यो केटीजस्तै राम्री थिई । त्यो केटी शिरपाउ उसकी दुलहीजस्तै थिई । एकदमै पहिलाको घटना सम्झाइदिने त्यो घटना थियो । एक पटक त ऊ कि सपना हो भनी आफू सचेत भयो । तर त्यो घटना यथार्थ थियो । ऊ आर्श्चर्यमा पर्यो, समानरुपको घटना पुनः दोहोरिएकोले । एक पटक उसले अतीतका पाना पल्टायो, फरर । अन्तमा ऊ निकै सुशंकित पनि भयो । उसले निकै बेर सोच्यो । उसले दुवैलाई नजिकै बोलाएर सोध्यो,- “तिमीहरुले बिहे गरेका हौ -”
“हो” दुवैको छोटो उत्तर थियो ।
बुहारीको बाबुआमाले स्वीकारेर बिहे गर्यौ कि आफू खुशी -” ऊ उनीहरुको अन्तरवार्ता लिंदै थियो । हो, ती दुइको त्यो समय परीक्षाको घडी थियो ।
“बाबु त नेपाल जानु भएदेखि फेरि कहिल्यै आउनु भएन । पोइला गएकी आमालाई सोध्न जरुरी लागेन, सोधेनौं । मामामाइजुलाई सोध्न लाज र डर लाग्यो । अनि हामी भागेर यता लाग्यौं ।” उर्मिलाको कुरोले सुरवीर एक पटक झस्कियो । मनमनै सोच्यो र सोध्यो,- “बाबु नेपाल आएपछि फर्केनन् रे -”
“एक पटक त फर्किनु भएको थियो रे । तर आमाले बेइज्जत गरेर फर्काइदिनु भयो रे । त्यसपछि त फर्किनु भएन ।”
“कति वर्षभयो उहाँ नेपाल आउनु भएको - र कहाँ बस्नु हुन्छ -”
पानी अविरल पर्न थाल्यो । घरको छानो चुहुन थाल्यो । उर्मिलाले एकछिन गमेर निकै सोची । भुलेको कुरा सम्झनु खोजेझैँ गर्दै बोली,- “म अहिले बाइस वर्षी भएँ, म पाँच वर्षी, बहिनी साढे तीन वर्षी हुँदा बाबु नेपाल आउनु भएको रे । उहाँ कहाँ बस्नु हुन्छ मलाई थाहा छैन ।”सुरवीर रातोपिरो भयो । उसको ओठमुख सुक्यो । उसले मनमनै भन्यो- “बित्यास परेछ कि क्या हो -” एकछिन अडियो, सोच्यो अनि फेरि सोध्यो- “बहिनी पनि छ रे -” सुशंकितरुपमा उसले सोध्दै गया,े- “अनि बाबुआमा र बहिनीको नाम के हो -”
” सुन्दरे कान्छा, सुन्तली र प्रमिला ।” परिवारकै नाम बताई उर्मिलाले ।
सुरवीर केही बोलेन । मुसल्धारे पानी पर्न थालिसकेको थियो । वारिपारिका खोल्साहरु छ्याङ्ग छ्याङ्ग गर्दै बगिरहेका थिए । वारिपारि पहिरो जान थालेको थियो । आकाशमा विजुली चम्किरहेको थियो । कहीँ कहीँ मेघ गर्जन्दै थियो । सुरवीरको जमिन भासिन्दै गयो । ऊ डुब्दै गयो । ऊ मनभित्रै रोयो । वास्तवमा उसका आँखामा आँशु थिएन । तर मनमा एकदमै ठूलो वेदना थियो । नुन खाएको कुखुरा जस्तै झोक्राइरह्यो । निशब्द बसिरह्यो । दुलाहा र दुलही हुने सपना बोकेर आएका कनके र उर्मिला उसलाई हेरेको हेर्यै भए । सुरवीरलार्इर्र्के भयो दुवैलाई पत्तो भएन । उसको अनुहार झन झन सडिन्दै गयो, कान्तिहीन, शक्तिहीन हँुदै गयो । बाबुलाई के भयो भनेर कनके डरायो । उर्मिलाको उत्तरले सुरवीर दुःखित भएको कुरो उनीहरुलाई थाहा थियो । तर किन दुःखित भयो, त्यो उनीहरुलाई थाहा भएन । त्यसैले कनके बाबुछेउ गयो र सोध्यो,- “बाबु, के भयो र, तपाईं यति दुःखी हुनु भएको -”
सुरवीर बोलेन । छातीमा हात राखेर घोप्टिरह्यो । उसको छातीमा एकदमै पीडा भइरहेको थियो । ऊ रसातलबाट भासिन्दै गयो । ऊ यो धरतीबाट तलतिर भासिन्दै थियो । घँुक्क घँुक्क रोयो, सुरवीर । धेरैले के भयो भनेर सोधे तर ऊ बोल्दै बोलेन । मात्र घोप्टिरह्यो । निकै बेरपछि ऊ उठेर हिंड्यो, मुसल्धारे पानी परिरहेकै बेला । कनकेले,- “कता जानु भएको बाबु -” भनी सोध्यो । ऊ बोलेन । अरुले पनि,- “होइन, त्यस्तो ठूलो पानी परिरहेको छ कता जानु भएको -” भनेर सोध्दा पनि ऊ बोलेन । मानौँ, ऊ वाक्यहीन भएको छ । उसको वाक्य वोली सबै हराएको छ । कनकेले एकछिन त पछ्याइरह्यो । ऊ छिटो छिटो अगाडि बढ्यो । मानौँ, ऊ कसैको बन्धनबाट मूक्ति चाहन्छ । कसैबाट भाग्न चाहन्छ । उसलाई कनकेले,- “बाबु, …. बाबु हौ । होइन, कता हिंड्नु भएको तपाईं - केही त बोल्नुहोस् । तपाईं पग्लाहा त हुनु भएन -” भनेर करायो । तर ऊ अवाक दगुरिरह्यो । केही छिनपछि त ऊ पूर्णरुपमा लोप भयो । पल्लो गाउँ, माथिल्लो गाउँसम्म खोजे सबैले, तर कसैले कतै भेटाएनन् । भोलि त आउँदा हुन् भनेर रातको बाह्र बजेतिर सबै घर आएर सुते ।
कनकेको बिहे खानु भनेर फुर्सत हुनेहरु प्रायः सबै झर्न थाले । कोही छोरोलाई, कोही बाबुलाई कनकेको बिहेमा पठाएर पानीको छेका पारेर हलोजुवा र गोरु लिएर खेततिर लागे । सबै भेला भइसक्दा पनि सुरवीर निक्लेन । सुरवीर नआएकाले कोही कोशीको किनारतिर, कोही खोल्साखाल्सीतिर, कोही वारिपारिको गाउँतिर खोज्न गए । तर उसको पत्तो कतै लागेन । बिहे खानु भनी भेला भएका गाउँलेहरु दिन ढल्किँदा पनि पानीसम्म पेटमा लाउन पाएका थिएनन् । सबैको पेटभरि मुसो दगुरिरहेको थियो । पेटारो जोडिसकेको थियो । भोको झ्वाकमा सबैले सुरवीरलाई सराप्नुसम्म सरापे । खोजेर केही नलागेपछि सबैले सल्लाह गरे,- “अब उसलाई खोजेर समय खेर नफालौं । कार्यसिद्धितिर लागौं । शुभकार्य गर्नलाई ढिलाइ गर्नु हुन्न । ऊ कतै गएको होला, आउला नि ।” तर धेरैले,- “मुलिमान्छे नै घरमा नभएको बेला यो कार्य गर्नुको के अर्थ हुन्छ -” भने । पछिल्लो कुरोले सबै स्तब्ध र निशब्द भए । उनीहरुको संस्कार अनुसार चूल्होमा नयाँ दुलही देखाइसकेपछि सहजरुपमा र्स्वर्ग जानसक्छे भन्ने छ । उनीहरुको तीन चूल्हो पितृको प्रतीक हो । नयाँ दुलहीलाई पितृहरुलाई देखाइए र्स्वर्गको ढोका खोलिन्छ भन्ने जनमत पाइन्छ । त्यसैले उर्मिलालाई चूल्होमा देखाउन सबै हतारिएका थिए । तर सुरवीरको रहस्यमय पलायनले सबैलाई शोकमग्न बनायो ।
कनकेकी आमाले बती बालेर अगाडिदेखि नै बिहेको सामग्री तयार पारी राखेकी थिई । त्यसबेला त्यो सामग्रीले उनीहरुलाई उपहासको रुपमा हेरिरहेको थियो । कनकेकी आमा र उर्मिला घरको पर कुनामा अघिदेखि नै घुँक्क घुँक्क गर्दै रोइरहेक थिए । कनके निन्याउरो मुख लाएर बलेसीमा बसिरहेको थियो । भाइबहिनीहरु पेटीमा उभिएर त्यो रमिता हेरिरहेका थिए । सबैको अनुहार अध्यारो त थियो नै त्यसमाथि भोकको पीडालाई सहनु सकिरहेका थिएनन् । गाउँलेहरु एक पटक कनकेलाई, एक पटक उर्मिलालाई, एक पटक कनकेकी आमालाई दृष्तिपात गरेर आ-आफ्नो घरतिर लागे । सुरवीरको कतै पत्ता लागेन । हुन पनि हो, यो विशाल संसारमा ऊ एउटा व्यक्तिको कसरी पत्ता लागोस् त ! न ऊ भारतको कुनै कुनामा पलायन भयो, न ऊ उसले मारेर खाने कोशीको माछाको खाजा भयो, केही पत्ता लागेन । उसको रहस्यमय पलायनले गाउँनै स्तब्ध भयो, गाउँनै आर्श्चर्यचकित भयो । पछिसम्म त सुरवीरको सम्झना भइरह्यो । त्यसपछि अलि अलि गर्दै हराउँदै गयो ।

हाल: हंगकंग