कथा

गुलियो

-राजेन्द्र पराजुली
सोझै हानियो संसद् भवनबाट प्रदीप शर्मा नगरकोटतिर । त्यस दिन, जुन दिन प्रदीप शर्मा कतै नहेरी र कसैको वास्ता नगरी नगरकोट गएको थियो- संसद् तातो बहसका साथ चलिरहेको थियो । सङ्घीय, लोकतान्त्रिक, गणतन्त्र नेपालको भाग्य निर्माता संसद्को बैठक महìवपूर्ण विषयको टुङ्गोमा पुग्न भनी जारी थियो । चालू सरकारलाई पुनर्गठित गर्नुपर्ने बहस तातेको थियो संसद्भित्र । त्यसैभित्र यसो कतै ठाउँ पाएको थियो- मुलुकभरको इन्धन हाहाकारले । ऊ आपूर्ति मन्त्री भएका नाताले सांसदहरूले गरेका प्रश्नहरूको जवाफ उसले दिनै पथ्र्यो ।
उसले नगरकोट जाँदा बाटामा भेटेका पेट्रोल पम्पहरूमा सवारी साधनका लामालामा लाइन देखेको थियो । संसद्मा उपस्थित संासदहरू कहिलेसम्म इन्धन अभाव भइरहन्छ ? सर्वसाधारण जनताले कहिलेसम्म यो यातना भोगिरहनु पर्छ ? कहिलेसम्म नेपाल आयल निगमलाई गरिब जनताले तिरेको करको पैसा बुझाउँदै बचाउनु पर्छ भन्दै प्रश्नहरू गरिरहेका थिए । संासदहरूको प्रश्नको जवाफ प्रदीपले पनि त्यसरी नै दिएको थियो जसरी ऊभन्दा अघि आपूर्ति मन्त्री हुनेहरूले दिने गर्दथे ।
प्रदीपलाई जवाफ दिन कुनै गाह्रो थिएन । मुलुकमा तेल उत्पादन हुँदैन, अन्तबाट ल्याउनुपर्छ र जनता गरिब भएका कारण परल मूल्यभन्दा कम भाउमा बेच्नु पर्छ । अन्त महँगो हुँदा यहाँ पनि महँगै हुन्छ, अन्त नपाइँदा यहाँ पनि पाइँदैन, आयल निगम अबौर्ँ रुपियाँ घाटामा छ, बस् यही हो उसको बनिबनाउ जवाफ तर रहस्य यहाँ के उत्पन्न भएको छ भने अचानक प्रदीप किन संसद् चलिरहँदा कुर्सी छाडेर बाहिर निस्किए ? किन उनी ड्राइभर, अङ्गरक्षक, आफ्नै दलका सहकर्मीलगायत कसैलाई नभनी र साथमा कोही पनि नलिई अचानक बाहिर निस्किए ? आफ्नो कुर्सीबाट प्रदीप हठात् उठ्दा मिनेटौंसम्म कुर्सी बेतोडले फनन घुमिरहेको थियो । प्रायः आफैैं गाडी चलाउन त्यति मन नगर्ने प्रदीप किन त्यस दिन कसैको वास्ता नगरी र केही नभनी बाहिरिए ? रहस्य यिनै प्रश्नहरूमा लुकेको थियो ।
त्यस दिनको संसद्मा एक जना पश्चिमतिरकी महिला विधायिका-सांसदले मट्टीतेलको अभावमा बल्न नसकेको स्टोभ प्रदीपको टेबुलमा राखिदिँदै भनेकी थिइन्- 'मन्त्री महोदय यो रित्तो पेट हो, कसरी भरिदिनुहुन्छ यसलाई ?'
यो प्रश्नसँगै प्रदीप झस्किए र उनले आफू स्वादिलो भोजनले अघाएको भए पनि भोको अनुभव गरेका थिए, आफूले खाएको भोजन अमिलो महसुस गरेका थिए । अन्य केही सांसदहरूको अभावका प्रश्नहरूले कुनै अप्ठेरो महसुस गराउन सकेको थिएन तर जब ती महिलाले रित्तो स्टोभ ल्याएर आˆनो टेबुलमा राखिदिइन् प्रदीप अवाक् भएका थिए । उनलाई संसद्भित्र बसिरहन नसक्ने बनाएकै थियो- त्यो प्रश्नले । स्वयम् रित्तो स्टोभ नै सजीव भएर आफूलाई प्रश्न गरिरहेजस्तो लागेको थियो । उनले मनमनै भनेका पनि थिए- संसद् भवनको मूल ढोकामा बस्ने यी तिघ्रे सेना-प्रहरीका जवानहरू के हेरिबस्छन्, संसद्भित्र स्टोभ बोकेर ल्याउँदा पनि ? किन जथाभावी वस्तु बोकेर प्रवेश गर्नेहरूलाई रोक्न र केही भन्न सक्दैनन् ? के संसद् भनेको रित्तो स्टोभ ल्याउने थलो हो ? 'होइन' ।
आफ्नो प्रश्नको जवाफ आफैंले दिएर प्रदीपको मन शान्त भएको थिएन ।
बाटामा तेल भर्न पालो पर्खिरहेका मान्छेलाई उनले उही महिला सांसदले देखाएको स्टोभ जस्तै देखेका थिए, लाम लागेका सवारीसाधन पनि त्यही स्टोभकै अनुहारसँग मेल खाने खालका थिए । उनी जताततै रित्तो स्टोभ देखिरहेका थिए । रित्तो स्टोभ उनको ठूलो दुश्मन बनेर उपस्थित भइरहेको थियो । र, उनलाई हरेक क्षण बिथोलिरहेको थियो । यसो कहिलेकाहीँ त राजनीतिप्रति वितृष्णा नै पैदा गराइरहेको थियो । -तर प्रदीपका निम्ति राजनीति अधिक पि्रय पेशा थियो, राजनीति नगर्नु उनका लागि सास नफेर्नु जतिकै थियो ।)
प्रदीप अघिपछि भन्दा निकै छिटो, लगभग आधा समयमा नगरकोट पुगे । सुन्दर प्रकृतिसँग उनले के विश्वास गरेका थिए भने- संसद्भित्रको झन्झावात सबै समाप्त हुने छन्, उनको मनमा केवल प्रकृतिजस्तै सुन्दर भावहरू उत्पन्न हुनेछन् । उनका वरिपरि आनन्द नै आनन्द उत्पन्न हुनेछ । उनी राजनीतिक बजारमा उत्पन्न यावत् उछालकुद र संसद्को तनावबाट उन्मुक्त हुनेछन् ।
नगरकोटको आकाशमा थोरै बादल थियो- जे पनि कल्पना गर्न सकिने उन्मुक्त बादल । प्रदीप तिनै बादलका बुट्टाहरू हेर्न थाले- एउटा सानु डाँडामाथि चढेर । एकछिन त प्रदीप निकै आह्लादित भए प्रकृतिको काखमा ।
टुक्रा-टुक्रामा विभाजित बादललाई प्रदीपले मान्छेहरू देख्न थाले- संसद्भित्र उपस्थित 'सांसद' नामका मान्छेहरू । बादल छुट्टएिर सानासाना टुक्रामा विभाजित हुँदै थियो- प्रदीपले त्यसलाई सांसदहरूको सङ्ख्यामा वृद्धि भएको देख्यो- तिनको सङ्ख्या ३ सय र ६ सय एक भएको अनि दलहरूमा व्याप्त विभाजन वा फुट देखे । असङ्ख्य र गन्न नसकिने ती टुक्राहरूले त्यही प्रश्न गरिरहेका थिए- जुन प्रश्नको सामना प्रदीपले संसद्मा गरेका थिए तर संसद्मा गरिएका प्रश्नले उनलाई त्यतिबिघ्न असहजता उत्पन्न गराएका थिएनन्, उनी यतिखेर निकै असहजता महसुस गरिरहेका छन् ।
अचानक बादलबीचबाट उही महिला सांसदको अनुहार भएकी अर्की प्रश्नकर्ता आई र त्यसैगरी प्रश्न गर्न थाली- रित्तो स्टोभ देखाउँदै भन्न थाली- कहिलेसम्म आफ्नो पेट मात्र भर्छौ माननीय महोदय, जनतालाई भोकै राखेर ?
उता सिंहदरबार हुँदै अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन केन्द्रमा पुगेको विधायिका-संसद्भित्र कसको नेतृत्वमा सरकार बन्ने ? रक्षा, गृह, परराष्ट्र, अर्थ, सञ्चारलगायतका महìवपूर्ण मन्त्रालय आफूले पाउनुपर्ने, मर्यादाक्रममा आफूलाई ठूलो भनिनु पर्नेलगायतका मागहरू राजनीतिक दलहरू जोडतोडले उठाइरहेका थिए । ठूला भनिएका दलहरूका आँखा सेना र प्रहरीसँग जोडिएको रक्षा मन्त्रालयमा ठोकिएको थियो । आफूले भनेको मन्त्रालय नपाए सरकारमा नजाने अड्डी कसिरहेका थिए दलहरू । सरकार बनाउन र आफूले रोजेको मन्त्रालय पाउन अनेकथरिका चलखेल आरम्भ भइसकेको थियो । संासद किनबेच आरम्भ हुन थालिसकेको थियो । यस्तो अवस्थामा यो जाबो इन्धनले मलाई किन यतिधेरै उद्वेलित बनाएको होला ? -प्रदीपले आफैंलाई प्रश्न गरे ।
प्रदीपका आँखा विस्फारित हुनथाले । अचानक बादलका बुट्टाहरू एकत्रित भएर जोडिन थाले र एक ढिक्का भए । एकछिन त्यो एकत्रित बादललाई प्रदीपले हेर्न सकेनन्, हिम्मतै जुटेन उनीभित्र त्यो एकसूत्रमा बाँधिएको बादल हेर्ने । जनता एक भएर उनीमाथि प्रश्नहरूका कोर्रा लगाउन तयार भएर आएको जस्तो लाग्यो उनलाई । उनलाई डर लाग्यो बादलको रूप देखेर । उनले आँखा चिम्लिए । केही बेरपछि उनले आँखा खोले र हेरे- एकत्रित बादलको ढिक्कोको अनुहार स्टोभ जस्तै थियो, जस्तै मात्र के ठ्याम्मै स्टोभ थियो त्यो- कसैले त्यो स्टोभ हल्लाइरहेको थियो- हल्लिँदा थाहा हुन्थ्यो त्यो रित्तो थियो- एकदम रित्तो ।
प्रदीपका निम्ति यो क्षण निकै पीडादायी सावित भयो । उनी जुरुक्क उठे । देखे- हुस्सुले उनलाई पूरै ढाकिसकेको थियो । बाक्लो हुस्सुका कारण उनी बसेको ठाउँबाट आकाश देखिँदैनथ्यो । आकाश नदेखिएपछि बादल पनि देखिँदैनथ्यो । यसबखत उनले आफूलाई उन्मुक्त महसुस गरे । खुसीले उपिmएर संसद्भित्रको गोलमालबाट मुक्त भएर नगरकोट आउनुको सार्थकता महसुस गरे । आवाज निकाले- 'धन्यवाद नगरकोट, तिमीलाई लाखलाख धन्यवाद ।'
हुस्सुको बाक्लो पर्दाप्रति प्रदीप निकै नतमष्तक बनेका थिए किनकि अब त्यहाँ कसैको प्रश्न थिएन । यो गज्जबको उन्मुक्तिमा प्रदीप अचानक नोस्टाल्जिक बन्न पुगे । आफू जन्मेको पश्चिम पहाडको कुनै एउटा अभावयुक्त गाउँ सम्भिmए र भुल्न थाले सबै राजनीति, पद, संसद्, लुछाचुँडी, किनबेच र यावत् वर्तमान । गोठालो हुँदाका क्षण सम्भिmए, भोक लागेर छटपटी भएपछि मात्र खान पाइने त्यो पनि भोकजति होइन- त्यो अवस्था पनि सम्भिmए । घाँस-दाउरा गर्नुपर्ने तत्कालीन यथार्थ सम्भिmए तर आफूले भोगिसकेका यी दुःखले अहिले उनलाई कुनै दुःख दिइरहेका थिएनन्, बरु यी सबैको सम्झनाले उनी आनन्दित बनेका थिए, आफू जिन्दगीमा निकै सफल भएको ठानेका थिए । पक्षी बनी उडेर उही जन्मथलो पुगूँपुगूँ लागेको थियो प्रदीपलाई ।
'ए पर्दिप -प्रदीप) तँ ठूलो भएपछि के बन्छस् ?' उनको असाध्यै मिल्ने साथी नेत्रले सोधेको थियो । 'म त शिक्षक बन्छु र यही गाउँका सर्वसाधारणलाई बाटो देखाउँछु- उज्यालो भविष्यको ।' -प्रदीपले साथीलाई पनि सोधेको थियो - 'तँ चाहिँ के बन्छस् नि नेत्र ?'
नेत्रले बढो चन्चलताका साथ जवाफ दिएको थियो- 'म त राजनीति गर्छु अनि मन्त्री बन्छु र देशको सेवा गर्छु ।' -अहिले परिस्थिति ठ्याक्कै उल्टो भएको छ- प्रदीप मन्त्री भएको छ नेत्र गाउँमै शिक्षक छ ।)
अचानक उनी बसिरहेको ठाउँमा मान्छेहरूको आवाज आयो- चर्को आवाजले प्रदीपलाई धेरैबेर नोस्टाल्जिक बन्न दिएन । आवाजले घेर्‍यो उनलाई । एक हूल मान्छे उनी भएतिरै आइरहेका थिए ।
अहिले हुस्सु हटिसकेको थियो, आकाशमा पुनः बादल लागेको थियो । प्रदीपतर्फ आइरहेका मान्छेहरूका हातमा रित्ता स्टोभ थिए । आकाशको त्यही बादल नै अहिले फेरि मान्छे भएको झैं लाग्यो उनलाई र, सोही बादल नै रित्तो स्टोभ भएजस्तो । प्रदीपलाई एकैपटक आफू बसिरहेको डाँडाबाट फाल हालुँ जस्तो भयो, यतै कतै झाडीभित्र कहिल्यै कसैले देख्न नसक्ने गरी लुकुँजस्तो भयो । राजनीतिका कारण पाएका यावत् पीडाबाट सदाका निम्ति मुक्त बनूँ लाग्यो उनलाई तर उनी आफूले सोचेको केही पनि गर्न नसक्ने अवस्थामा थिए ।
प्रदीप मान्छेहरूद्वारा घेरिए, एकछिन त उनलाई रिङ्गटा लाग्ला जस्तो पनि भयो ।
अनायास उनले आˆनो राजनीतिक गुरु सम्भिmए । उनको राजनीतिक गुरु अरू कोही नभएर आˆनै पार्टीका अध्यक्ष थिए ।
अध्यक्षले एकपटक प्रदीपलाई भनेका थिए- जनतालाई गुलियो खान दिनु पर्छ, लठ्ठ भइहाल्छन् ।
गुरुमन्त्र प्रदीपको दिमागमा धेरै पटक गुन्जियो । अहिले गुरुमन्त्रले उनी स्वयम्लाई लठ्ठ बनाएको थियो ।
एउटा राजनीतिक कार्यक्रममा छिमेकी मुलुक भारत जाँदा त्यहीँका एक जना मन्त्रीले उपहार दिएको छालाको ब्याग प्रदीपसँग सधैँ रहन्थ्यो- त्यही ब्याग खोले प्रदीपले । ब्यागमा सधैँ भइरहने चकलेटको पुरिया निकाले उनले र बाँडिदिए सबैलाई भाग पुग्ने गरी -बढी कराउनेलाई दुईचोटि दिए) गुलियो चकलेट ।